Édith Piaf Kimdir?
Édith Piaf, doğum adıyla Édith Giovanna Gassion, 19 Aralık 1915’de Paris, Fransa’da dünyaya gelmiş Fransa’nın dünyaca ünlü sanatçılarından biridir. La Môme Piaf, yani minik serçe lakabıyla yıllarca Kabareler, tiyatrolar ve büyük sahnelerde performans sergileyen şarkıcı ve söz yazarı kariyerine “La Vie en Rose” başta olmak üzere; “Non, je ne regrette rien”, “Padam Padam”, “Hymne à l’amour” ve “L’Accordéoniste” gibi şarkılar da sığdırmıştır.
Annesi tarafından doğumda terk edilen Édith Piaf’ı sanatçının anneannesi Emma (Aïcha) Saïd Ben Mohammed tarafından büyütülmüştür. Çocukluğunun ilk dönemlerini bir genelevde geçiren sanatçı bu dönemde 3 ila 7 yaşları arasında bir göz rahatsızlığı dolayısıyla kısmi körlük de geçirmiştir.
Sokak Sanatçılığı Dönemi
14 yaşında askerden dönen babası tarafından genelevden ve anneannesinin yanından alınan Édith Piaf sokak sanatçılığı yapmaya başlamıştır. 15 yaşında yakın arkadaşı ve hayatının uzun bir döneminde yol arkadaşı olacak Simone “Mômone” Berteaut ile tanışmıştır. Beraber bir süre sokak sanatçılığı yapmaya devam eden bu ikili bu dönemde de ilk defa para kazanmaya başlamıştır. Bu kazandıkları parayla beraber bir eve çıkan Édith Piaf ve Mômone bir dönem de beraber yaşamışlardır.
1932’de henüz 16 yaşında Louis Dupont ile aşk yaşamaya başlayan Édith Piaf kısa bir süre sonra da ev arkadaşı Mômone ile birlikte üç kişi yaşamaya başlamışlardır. Mômone ve Louis Dupont’un birbiriyle geçinememesini aldırmayan Édith Piaf, Dupont’un da sokak sanatçılığından başka bir meslek bulması üzerine baskılarına da bir süre direndikten sonra boyun eğmiş ve kısa bir süreliğine bir fabrikada işçi olarak çalışmıştır.
1933’de henüz 17 yaşında Louis Dupont’la birlikte Marcelle isimli bir kız çocuk sahibi olan Piaf daha çok para kazandığı sokak sanatçılığı mesleğine geri dönmüştür. Aynı yılın sonunda Juan-les-Pins, Rue Pigalle’de de sahne almaya başlamıştır.
Louis Dupont’la süren uzun ve şiddetli kavgaların ardından çocuğunu ve arkadaşı Mômone ile birlikte evi terk eden Édith Piaf bir otele yerleşmiştir. İki arkadaşın da sokaklarda veya kulüplerde şarkı söylemesinden dolayı Marcelle belirli aralıklarda otelde kendi başına oluyordu. Bu fırsattan yararlanan Louis Dupont bebeği kaçırarak Édith Piaf’a eve dönerse bebeğini geri alabileceğini belirten bir not bırakmıştır.
Édith Piaf şiddet dolu o eve geri dönmemiş ve çocuğunu terk etmiştir. Marcelle 2 yaşında menenjitten hayatını kaybetmiştir.
Kabare Dönemi
1935’de Paris sokaklarında gece kulübü sahibi Louis Leplée tarafından keşfedilen Piaf, Champs-Élysées’de sahne alması teklif edilmiştir. İlk dönemlerinde sahnede şarkı söylerken gerilmesi ve boyunun 1.42m olmasından ötürü sahne adı olarak La Môme Piaf lakabı bu dönemde verilmiştir. Dönemin ünlü isimlerini ve halkın saygın isimlerini toplayan kulüp sahibi Leplée, Édith Piaf’a sahne adabını öğretmiş ve Piaf’ın klasik sahne kostümü olan siyah elbiseyi bu dönemde ona kazandırmıştır.
Louis Leplée 6 Nisan 1936’da öldürülmüştür. Dava sürecinde şüpheli olarak sorgulanan Édith Piaf ‘ın kariyeri bu olaylardan sonra tehlikeye düşmüştür. Bu dönemde Raymond Asso ile iş birliği yapan Piaf onla birlikte şarkılar da yazmıştır. Asso aynı zamanda sanatçının sahne ismini La Môme Piaf’dan Édith Piaf’a değiştirmiştir.
Alman İşgali Dönemi
1940’da İkinci Dünya Savaşı esnasında yaşanan Alman işgali sırasında kariyeri ün ve hız kazanmıştır. Alman ve Fransızların o dönem yan yana kabarelerde izlediği bu sanatçı işgal esnasında Alman subaylar tarafından Berlin’de bir konser vermesi yönünde teklif de almıştır.
Yıllar 1942’ye geldiğinde Paris’de daha lüks bir dairede yaşamaya başlayan sanatçı hain ve işbirlikçi olmakla suçlanmış ve yargılanmıştır. Bir dönem radyolarda çıkması da yasaklanan sanatçı asistanının özgürlüğün kazanılmasından sonra lehine yaptığı açıklamalar sonucu bu karardan dönülmüştür. İşgal esnasında Nazilerin savaş suçluları hapishanelerinde sahne de alan sanatçının birkaç tutuklunun da kaçmasına yardım ettiği iddia edilmektedir.
Aralık 1944’de Marsilya’da Müttefik Kuvvetler adına düzenlenen bir konserde de sahne almıştır.
Alman İşgali Sonrası
1944’de Yves Montand ile aşk yaşamaya başlayan sanatçı “Mais qu’est-ce que j’ai ?” adlı şarkıyı onun için bestelemiştir. Édith Piaf bu dönemde kabare kültürüne çok büyük katkılar sağlamıştır. Édith Piaf’la birlikteliğinin ardından bir sene içinde büyük ün kazanmasının ardından Piaf, Yves Montand ile ilişkisini bitirmiştir.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ulusal ve uluslararası çok büyük ün kazanan sanatçı Avrupa, Birleşik Devletler ve Güney Amerika olmak üzere birçok turneye çıkmıştır. ABD’de, The Beatles dâhil olmak üzere çoğu sanatçının ünlenmesine vesile olan The Ed Sullivan Show’a toplamda 8 defa çıkmıştır.
Édith Piaf’ın Ölümü
Yıllar süren alkol bağımlılığı, ağır ağrı kesici ve uyku ilacı kullanımına bağlı olarak Édith Piaf’ın sağlığı yıllar içinde gittikçe kötüye gitmiştir. Geçirdiği birkaç trafik kazası ve mide ülserinin yanı sıra kötüleşen karaciğeri zaman içinde sanatçıya kan nakli yapılmasını gerekmiştir.
Bu dönemde 30 kilograma kadar sanatçı sürekli bilinç kayıplarıyla birlikte geçirdiği karaciğer iflasının neticesinde yaşadığı anevrizması sonucu 47 yaşında Plascassier’de kendi villasında hayatını kaybetmiştir.
Sanatçının son sözlerinin yakın çevirisi şu şekildedir: “Bu hayatta yaptığın her lanet şeyin bedelini ödemelisin.”
Fransız ve dünya kültürüne çok büyük katkıları olan sanatçının cenaze törenine 100.000’den fazla insan katıldı.
Édith Piaf hayatı süresince şarkılarını tekli olarak yayımlamıştır. Sanatçının derleme albümleri kendisi öldükten sonra yayımlanmıştır. Kariyerinde kaydettiği şarkılara yazımızın başında verdiğimiz örneklerden başka “La Foule”, “Milord”, “Mon cœur est au coin d’une rue”, “Paris”, “Plus blue que tes yeux” ve “Sous le ciel de Paris” gibi örnekler de verilebilir. Edith Piaf’ın bütün diskografisine buradan ulaşabilirsiniz.
Édith Piaf’ın en popüler şarkısı olan “La Vie en Rose”un canlı bir performansını buradan izleyebilirsiniz:
Édith Piaf’ın Spotify hesabına buradan ulaşabilirsiniz:
Art of Economics 