Auto-Tune Nedir?

Auto-Tune’u Kim İcat Etti?

Auto-Tune ilk olarak 1997’de Doktora öğrencisi Andy Hildebard tarafından piyasaya sürülmüştür. İlk dönemde fiziksel olarak piyasaya sürülse de günümüzde dijital olarak elde etmek de mümkündür.

Auto-Tune Nedir Ne Değildir?

Temelinde kendisine iletilen dijital ses dosyasının akordunu ölçen bu ekipman eş zamanlı bir şekilde o sesi doğru akorda getirmektedir. Bu işlem sanıldığının aksine sadece vokal performanslarında değil enstrümantal performanslarda da kullanılabilmektedir. Auto-Tune sadece yakın akortlara değil birbirinden farklı akortlara da uyarlanabilmektedir. Yani kısaca açıklamak gerekirse; Do olarak performe edilen bir eseri Fa olarak değiştirebilir, ya da bir erkek sesini bir kadın sesi olarak, tabi ki tam tersini de yapabilir, çıkarabilir.

Asıl Amacı ve Geldiği Yer

İlk amacı enstrümantal ve vokal performanslardaki küçük hataları düzeltmek olan bu ürün günümüzde bolca sömürülmektedir. Tarihi olarak bakarsak bir albümdeki bütün şarkılarını Auto-Tune kullanarak kaydeden ilk sanatçı ve grup İtalyan Eiffel 65’dir. Daha sonra Cher’in “Believe” adlı şarkısında kullanıldıktan sonra ünü yayılan Auto-Tune günümüzde de sıkça kullanılmaktadır. Bazı sanatçılar Auto-Tune kullanımını sanata hakaret olarak görürken bazıları da işe yarar bir araç olarak değerlendirir.

2000’lerin başında hip-hop ve rap müzik türünde kullanımı yaygınlaşan Auto-Tune’u kullanan sanatçılar arasında Snoop Dog, Lil Wayne, Kanye West ve The Black Eyed Peas gösterilebilir. Yine aynı dönemden sonra EDM türünde de sıkça kullanılmıştır hatta olmazsa olmaz konuma gelmiştir.

Daha sonra pop müzikte de yer edinen Auto-Tune Justin Bieber, Katy Perry, Britney Spears ve Will.I.am gibi sanatçılar tarafından da kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu demek değildir ki bu sanatçılar sesleri kötü olduğu için ya da söz konusu şarkıyı doğal olarak performe edecek düzeyde olmadıkları için bu yola başvurmuşlardır. Tam aksine hiçbir insanın mükemmel olmadığı gibi bu sanatçıların da sesleri mükemmel değildir. Ancak toplum için sanat anlayışı bu sanatçıları şarkılarını mükemmel söylemeye itmiştir. Ve yine değinmek gerekir ki söz konusu sanatçıların Auto-Tune kullanmadıkları sayısız şarkıları da mevcut.

Abartılı Kullanım

Ancak bu işi sömürü noktasına getirenler de mevcut. Günümüz popüler müziğinde Auto-Tune abartılı bir şekilde kullanılmaktadır. Örneğin Türkçe Rap’in yakın döneminde geçen şarkılarda çok sık ve abartılı ölçüde Auto-Tune kullanıldığı barizdir. Bu sanatçılar Rap ve Hip-Hop müziğinde kullanılan altyapıya erişecek güçte seslere sahip olmadıklarından bu yola başvurmaktalardır. Bu çoğu eleştirmene göre etik dışı bir tutumdur, kendilerini rapçi, solist veya daha genel olarak sanatçı olarak tanımlayan bu kimselerin şarkı söyleme yetisinden yoksun olduğu aşikârdır.

Sosyal medya platformunda ün yapmış kimselerin de yakın zamanda şarkıcılığa soyunduğu görülmektedir. Ancak bu kişilerin asıl amaçları sanat icra etmek değil tamamen sosyal medyalarındaki takipçi sayılarını, görüntülenmelerini, destekçilerini vb. arttırma çabasıdır. Auto-Tune herkesi şarkıcı veya sanatçı yapamaz ancak herkesi doğru notada söylüyormuş gibi gösterebilir.

Auto-Tune kullanımını geçmişte vokal yetenekleriyle ün salmış Zeki Müren, Müzeyyen Senar, Robert Plant, Freddie Mercury, Cem Karaca, Edith Piaf, Screamin’ Jay Hawkins ve adları saymakla bitmeyecek nice büyük sanatçılara da bir saygısızlık olarak nitelendirmek mümkün.

Yani sonuç olarak eğer mükemmeliyetçiyseniz sesi hali hazırda müsait olan sanatçıların kullanması sizin için normaldir. Öte yandan eğer doğallık arıyorsanız Auto-Tune kullanımına da karşı çıkmak gerekmektedir. Bu konu aslında tamamen dinleyici inisiyatifindedir. Dinleyici olarak yetkin olmayan kimseler bu kullanımı fark etmiyor hatta bilmiyor bile olabilir ancak yetkin dinleyiciler bu efektin kendisinden ve doğurduğu sonuçtan haberdar bir şekilde eserleri dinlemektedirler.

Auto-Tune’a karşı görüşlerden bir tanesi de kaydedilen eserlerdeki küçük hataların o esere duygu ve ruh kattığı yönündedir. Buna değinmek gerekirse mükemmeliyet ölçüşü olarak cent’i kullanalım.

Teorik Olarak Auto-Tune

Dijital bir Auto-Tune Programı

Cent ölçüsü müzik teorisinde iki nota arası logaritmik geçişi simgeler. İki tam nota arasında +-200 cent mevcuttur. Yarım nota yukarısı veya aşağısında ise +-100 cent bulunmaktadır. Auto-Tune kullanımı 100 cent ve katlarında kullanılır örneğin bir sanatçı Do notasını -3 cent ile söylediyse Auto-Tune bu notayı +3 cent yukarı çekip “mükemmel” hale getirmektedir. Tabii ki bu farkı duymak tecrübesiz dinleyici için çok zor neredeyse imkânsızdır. Ancak tarihe geçmiş çoğu şarkıda da solistler notaları mükemmel icra etmemişlerdir. Örneğin bir vokal performansı notadan notaya farklı küçük hatalar içerebilir. Örneğin bir şarkıda Si notasını -4 cent ile söylerken bir sonraki nota olan örneğin Re notasını +16 cent ile söyleyen bir vokalistin sesine Auto-Tune koyarsanız bu çeşitliliği çöpe atmış olursunuz. O performansın doğallığı gitmiş olur bir robotun araya girmesiyle o ses artık özgünlüğünü kaybetmiştir.

Önceki tarihlerde bir sanatçının bir notaya ne kadar yakın söyleyip söyleyemediği bir eleştiri konusuyken bugün bu icat sayesinde herkes mükemmel söyleyebiliyor ve bu kriterin hiçbir önemi kalmıyor.

Bunun iyi mi yoksa kötü mü olduğunun kanaati dinleyicinin kendi zevkine aittir.