Halka arz kısaca bir şirketin kendi varlığını paylara bölüp bu payları borsada yatırımcılara satmasıdır.
Şirketler farklı nedenlerle halka arz olma kararı verebilirler. Sektördeki faaliyetlerini artırmak amacıyla paraya ihtiyacı olan şirket bunu halka arzdan kazanılacak parayla karşılayabilir. Borcu olan bir şirket ise borcunu ödemek için halka arz olmayı düşünebilir.
İki tür halka arz vardır: Birincil halka arz ve ikincil halka arz. Birincil halka arzda şirket ilk defa borsaya girerek hisse senetlerini yatırımcılara sunar. İkincil halka arzda ise şirket daha önceden halka arz olmuştur ve bu sefer daha fazla hisse senedini yatırımcılara sunar.
Halka Arz Nasıl Olur?
Öncelikle şirketler halka arz olmak için hem Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile hem de Borsa İstanbul ile iletişime geçerler. SPK şirket verilerini inceler ve şirketin Sermaye Piyasası Kanununa uygun olup olmadığına karar verir. Şirket halka arz olduktan sonra artık SPK’nın denetimine tabi olur.
Ayrıca şirket bir aracı kurumla halka arz işlemini gerçekleştirmek için anlaşır.
Daha sonra şirketin hisse senetlerine olan talepler toplanır. Hisse senetlerinin yatırımcılara satılmasıyla şirket borsada işlem görmeye başlar.
Halka arz olmuş bir şirket finansal raporlarını artık halkla paylaşmak zorundadır. Yatırımcılar bu raporlara göre şirketi inceleyip ve yatırım kararı alacaktır.
Halka Arzın Faydaları Neler?
En önemli faydası şirkete geri ödemek zorunda olmadığı finansman sağlamasıdır. Şirket bankalardan kredi almak yerine halka arzdan gelen finansmanla yatırımlarını genişletip büyüyebilir.
Şirketin ulusal ve uluslararası bilinirliği artar.
Şirket halka arz olduğunda şirketin hisse senetleri yüksek fiyatlardan değerlenebilir. Bu da şirketin piyasa değerinin artmasına yol açar.
Yatırımcılar halka arz olmuş şirketin hisse senetlerini alarak yatırımlarını değerlendirebilirler. Hisse senedinin fiyatının artması halinde hem şirket hem de şirketin yatırımcıları kazançlı çıkar.
Şirket ilk halka arzdan sonra dilerse sermaye elde etmek amacıyla ikinci kez halka arz olabilir.
2020 Yılı Halka Arzları
2020 yılında dünyada toplam 1.363 adet şirket halka arz oldu ve bu şirketler toplam 268 milyar dolar gelir elde etti.
Teknoloji, sınai ve sağlık alanındaki halka arzlar toplam arzın %59’unu ve gelirlerin de %64’ünü oluşturdu.
Türkiye’de ise geçen sene toplam 8 şirket halka arz oldu. Bu 8 halka arzın toplam değeri 450 milyon lirayı aştı.
Dünyada En Büyük Halka Arzlar
Şu ana kadar gerçekleşmiş en büyük halka arz 2019 yılındaki Saudi Aramco’nun halka arzıdır. Şirket bu halka arzdan toplam 29.4 milyar dolar gelir elde etti.
İkinci sırada ise Çinli şirket Alibaba’nın halka arzı var. Alibaba ise yatırımcılardan yaklaşık 25 milyar dolar topladı.
Üçüncü sırada ise Japon telekomünikasyon şirketi SoftBank’ın halka arzı var. Şirket bu halka arzdan toplam 23.5 milyar dolar elde etti.
Geçen sene halka arzına karar verilen ancak belli sebeplerden dolayı ertelenen Ant Group’un halka arzı gerçekleşseydi bugüne kadar gerçekleşen en büyük halka arzı olacaktı. Tahminlere göre şirket yaklaşık olarak 35 milyar dolar gelir elde edecekti.
Art of Economics 