Yatırımcılar, piyasada işlem yaparken iki tür analiz kullanırlar. Bunlar temel ve teknik analizdir. Temel analiz çoktan beri var olan bir analiz türüyken teknik analiz, temel analize göre daha yeni bir türdür. Dünyada yaygın olan teknik analiz ülkemizde yaygınlaşmaya başlamıştır.
Çoğu zaman bu iki analizden birini kullanan analistler diğer analiz türünü görmezden gelir. Ancak piyasada işlem yapan yatırımcıların bazıları bu iki analizi de harmanlayıp kullanmaktadırlar. Hangisinin doğru olduğunu, hangisinin kesin olduğunu veya hangisinin en çok para kazandırdığını söylememiz mümkün değildir. Bugün anlaşılıyor ki bu analiz türlerini kullanarak servet yaratan yatırımcılar mevcuttur. Yatırım kararlarında temel analiz kullanan Warren Buffett şu an dünyanın en zenginlerinden biridir. Diğer tarafta yatırım kariyerinde teknik analiz kullanan Paul Tudor Jones dünyadaki milyarderlerden biridir. Kullanılacak analizi seçmek yatırımcıların bilgilerine, deneyimlerine, psikolojilerine ve sabırlarına göre değişmektedir. İki analiz türü de ciddi bilgi birikimi isteyen analizlerdir ve uzmanlaşması çok zaman almaktadır. Şimdi temel analizi ve teknik analizi başlıklar altında karşılaştırmadan önce genel bir tanım yapalım;
Temel analiz, herhangi bir yatırım enstrümanının gelecekteki fiyatını hesaplamak için söz konusu enstrümanının arz ve talebini etkileyecek istatistiki verileri, ekonomik ve politik koşulları inceleme yöntemidir.
Teknik analiz, herhangi bir yatırım enstrümanının gelecekteki fiyatını belirleyebilmek için söz konusu enstrümanın fiyatını, alım satım hacmini, piyasa hareketlerini grafiklere bakarak analiz etme yönetimidir.
Teknik analizin kurucusu olarak kabul edilen Dow Teorisi yazımızı okumanızı öneririz.
1-) Kaynak bakımından
Temel analiz için önemli olan şirketin durumudur. Temel analiz kullanılırken yatırım yapılacak şirketin bilançosu ilk bakılacak verileri içerir. Bu bilançoya göre belli zamandaki şirketin varlıkları, borçları ve özsermayeleri incelenir. Borçların döviz cinsinden olup olmaması, özsermayenin artıp azalması temel analiz için önemlidir. Ayrıca şirket gelirlerine, hisse başına kazanca ve fiyat kazanç oranı gibi veriler de göz önünde bulundurulur. Aynı zamanda ekonomik ve siyasal gelişmelerin şirket üzerindeki etkileri de incelenir. Teknik analiz kullananlar ise temel analizin incelediği verileri incelemeyi reddederler ve sadece şirketin hisse senedi grafikleri üzerinden karar verirler. Hisse senedinin Bu grafiklerde temel olarak trendlere, destek direnç seviyelerine, işlem hacimlerine bakarlar. Ayrıca geliştirilen bazı indikatörlere ve formasyonlara bakarak alım satım noktalarını belirlerler.
2-) Amaç bakımından
Temel analiz kullanan yatırımcılar hisse senedini alacağı şirketin “gerçek değerini” bulmaya çalışırlar. Örneğin bir şirketin hisse senedi fiyatı 10 TL ise ve yapılan analizler sonucu bu hissenin gerçek değerinin 30 TL olması durumunda yatırımcılar bu hisse senedini alarak gerçek değerine yükselmesini beklerler. Bu durumun tam tersi yaşanırsa yani hisse senedinin fiyatı 30 TL fakat gerçek değeri 10 TL ise bu durumda yatırımcılar bu hisse senetlerini satma yoluna gideceklerdir. Teknik analiz kullananlar ise şirketin gerçek değeriyle veya bilançolarıyla ilgilenmezler ve bunun vakit kaybı olduğunu öne sürerler. Çünkü onlara göre hisse senedinin fiyatı her şeyi hesaplamıştır ve doğrudur. Önemli olan hisse senedinin bugünkü fiyatıdır ve odaklanılması gereken tek şeydir. Genelde teknik analiz kullananlar kısa vadede gerçekleşen fiyat hareketlerinden para kazanırlar.
3-) Zaman bakımından
Temel analiz teknik analize göre daha uzun vadeli yatırımlarda kullanılır. Teknik analiz kullanarak hızlı al sat yapan traderlar aldığı hisse senetlerini 5 dakika sonra bile satabilmektedir. Oysa temel analiz değer yatırımı yaptığından bir hisse senedini portföyde 10-15 yıla kadar tutabilmektedir. Bundan dolayı teknik analiz kullanan traderlar borsa açıkken masa başından kalkmadan tüm gününü piyasaları izlemekle, işlem yapmakla harcayabilirken temel analiz kullanarak değer yatırımı yapan yatırımcılar sürekli olarak piyasayı izlemek zorunda değillerdir. Hisse senetlerini portföylerine ekleyip uzunca bir süre ‘unutabilirler’.
Avantajlar ve Dezavantajlar
Temel analizin avantajları temel analizi derinlemesine yaparak diğer yatırımcıların fark etmediği sonuçları kullanarak piyasada işlem yapabilmektedir. Eğer analizin sağlam olduğu düşünülüyorsa kısa vadede aşağı yönlü fiyat hareketleri yatırımcıyı etkilemeyecektir. Dezavantaj ise temel analizi derinlemesine yapmak yorucu bir iştir. Çünkü incelemeden geçirilecek çok fazla veri vardır ve veriler yoruma açıktır. Analistler tarafından bulunan sonuçlar kimi zaman farklı olabilmektedir. Bireysel yatırımcıların büyük yatırımcılar gibi şirketin her verisine ve haberine ulaşma imkanının olmaması
Teknik analizin avantajları ise temel analizde olduğu gibi bilgi eksikliği yaşanılmamasıdır. Çünkü hisse senedine ait grafikler tüm yatırımcılar tarafından ulaşılabilirdir. Önemli olan bu grafiği iyi analiz etmektir. Böylece hızlı alım satım kararları verilebilir. Dezavantaj ise teknik analizde kullanılan çok fazla sayıda teknik araç vardır ve yatırımcıların bir strateji oluşturabilmesi zordur. Bundan dolayı yatırımcılar sinyalleri geç yakalayabilir ve zarar edebilirler.
Art of Economics 